Machine- en transportveiligheid

Risico

Tijdens het werken met machines en transportmiddelen zoals menginstallaties, transporteurs (lopende band), strengpers, til-, hef-, hijs-, kiep- en kantelmachines, productielijnen, heftrucks en kranen kunnen ongevallen optreden. Voorbeelden zijn het beknellen of pletten van ledematen. Een groot gedeelte van deze ongevallen vindt plaats door onvoldoende beveiliging van de machines, onveilig handelen of het toepassen van verkeerde werkmethoden. Vooral de beveiliging van mengers, vulopeningen van (streng)persen en aandrijvingen van transportlijnen, en het veilig uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden zijn belangrijke aandachtspunten.

Praktische oplossingen

Wanneer uit de risico-inventarisatie en –evaluatie(RIE) blijkt dat het risico te hoog is moeten er maatregelen worden genomen.

Bij de aanpak van risico’s van machines en het gebruik ervan dient de ‘arbeidshygiënische strategie’ te worden gehanteerd. Dit betekent dat het probleem in onderstaande volgorde moet worden aangepakt, waarbij de bronaanpak de meest gewenste oplossing is en persoonlijke beschermingsmiddelen de laatste optie vormen:

  1. technische maatregelen aan de bron
  2. maatregelen in de overdracht – technische maatregelen
  3. organisatorische maatregelen
  4. persoonlijke beschermingsmiddelen

Oplossingentabel

De diverse oplossingen in de tabel zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Binnen elke kolom zijn de oplossingen gerangschikt naar effectiviteit, dat wil zeggen de mate waarin het risico verminderd of geheel weggenomen wordt. De meest effectieve oplossingen binnen een kolom staan bovenaan, de minst effectieve oplossingen onderaan.

Naast deze arbeidshygiënische strategie is het van belang dat de werkgever een aantal algemene voorzieningen treft, zoals het opleiden van werknemers en het uitvoeren van een risico-inventarisatie- en evaluatie.

Omdat het onderwerp elektrische veiligheid thuishoort bij zowel bronmaatregelen als technische en organisatorische maatregelen is een apart oplossingenblad opgenomen over dit onderwerp.  
 

1. Bron wegnemen 2. Beperken van overdracht / Technische maatregelen 3. Organisatorische oplossingen
 
4.Persoonlijke beschermings- middelen 5.Algemeen beheer
Veilig ontwerp Afscherming Veiligheidsignalering op arbeidsmiddel Persoonlijke beschermingsmiddelen Opleiding, voorlichting en instructie machineveiligheid
  Inloopbeveiliging Keuring en inspectie   Risico beoordelen arbeidsmiddelen
  Noodstop, tweehandenbediening en overig Periodiek onderhoud   Elektrische veiligheid
    Aanwijzen deskundige medewerkers    
    Werkinstructies    
    Werkvergunning    
    Toezicht houden    
 

Hoe is de machineveiligheid geregeld?

Lees meer >>>

CE-markering
CE is een afkorting die staat voor ‘overeenkomstig de Europese Richtlijnen’. Deze richtlijnen stellen veiligheidseisen aan producten die in de handel komen of in bedrijf worden genomen. Voorbeelden van de richtlijnen zijn: Machinerichtlijn, EMC-richtlijn, Laagspanningsrichtlijn, Richtlijn drukapparatuur, ATEX 95-richtlijn. De Europese richtlijnen zijn opgenomen in de Nederlandse wet- en regelgeving, zoals bijvoorbeeld de Warenwet.
De globale eisen uit de richtlijnen zijn uitgewerkt in honderden (geharmoniseerde) EN-normen.
Op basis van een risicobeoordeling worden maatregelen genomen om een veilig product te produceren.

Hoe bepaalt het bedrijf of aan de verplichting van CE-markering is voldaan?
Controleer of de machine in bezit is van een:
  • risicobeoordeling en technisch constructiedossier;
  • Nederlandstalige gebruikershandleiding met onderhoudsvoorschriften en gebruiksaanwijzingen;
  • EU-verklaring van overeenstemming (met de eisen uit de Europese richtlijnen, uitgewerkt in diverse normen);
  • CE-markering (grafisch) op de machine of installatie;
  • compleet typeplaatje op de machine.
Wanneer moet CE-markering zijn aangebracht?
  • Bij het produceren of verkopen van een machine vanaf 1 januari 1995 (voor het eerst in de markt). De machinerichtlijn geldt ook voor hijs- en hefgereedschappen zoals haken en kettingen, kabels en banden.
  • Bij het veranderen van een machine, als daarbij het veiligheidsniveau verandert of het bedoelde gebruik wijzigt.
  • Bij het importeren van een machine van buiten de Europese Economische Ruimte (EER).
  • Bij het koppelen van verschillende machines tot bijvoorbeeld een productielijn.

In de meeste gevallen is de fabrikant van een machine verantwoordelijk voor de CE-markering. Wanneer een bedrijf een machine maakt voor eigen gebruik, een samenstel maakt van verschillende machines of een machine ingrijpend wijzigt, is het bedrijf zelf verantwoordelijk voor het (laten) uitvoeren van een CE-markering.

In bedrijf nemen en gebruiken van het arbeidsmiddel
Tevens is er wetgeving voor werkgevers om de veiligheid en gezondheid op het werk te bevorderen en daartoe aan werknemers veilige arbeidsmiddelen ter beschikking te stellen. In dit kader is de Richtlijn Arbeidsmiddelen van belang. Deze richtlijn is in Nederland geïntegreerd in de Arbowetgeving. Het betreft ook middelen die op de werkplek worden gebruikt en die niet onder de machinerichtlijn vallen, zoals bijvoorbeeld een ladder. De begrippen arbeidsmiddelen en machine worden in de praktijk door elkaar gebruikt.
Op basis van de Arbowet is de werkgever verantwoordelijk voor het veilig kunnen werken met de machine of het arbeidsmiddel. Het bedrijf voert daartoe een risico-inventarisatie en –evaluatie uit om te beoordelen hoe een machine of arbeidsmiddel wordt toegepast bij het bedrijf en of het middel voldoende veilig gebruikt kan worden in zijn gebruiksomgeving. Als dit niet veilig genoeg kan, moeten er maatregelen genomen worden.
Ook voor machines van vóór 1995 geldt deze verplichting. De werkgever is dan zelf verantwoordelijk voor een veilige machine, maar het aanbrengen van een CE-markering of het opstellen van een EU-verklaring van overeenstemming vervalt.

 

Normen, wetten en richtlijnen

  • Arbobesluit, met name hoofdstuk 3, 7 en 8. In het Arbobesluit staan regels over onder meer: de deugdelijkheid van arbeidsmiddelen, het veilig gebruik ervan, deskundigheid van werknemers, bediening en beheer (onder andere onderhoud en keuringen) en inrichting van de arbeidsplaats rondom arbeidsmiddelen.
  • Warenwet (productveiligheid) met: Warenwetbesluit Machines (Machinerichtlijn, CE); dit Warenwetbesluit Machines legt verplichtingen op aan de fabrikant of importeur van een machine; Warenwetbesluit drukapparatuur en Warenwetregeling drukapparatuur.

Achtergrondinformatie

Titel Website

Arbeidsrisico’s in de keramiek industrie, Arbeidsinspectie 2008

www.arbeidsinspectie.nl

Arboinformatiebladen (niet gratis)
AI-11: Machineveiligheid; afschermingen en beveiligingen
AI-17: Hijs- en hefmiddelen

www.sdu.nl

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
> Veilig werken > werkplek en apparatuur > drukapparatuur

www.szw.nl

Samen beter aan de slag: de nieuwe Arbowet

www.arbonieuwestijl.nl

Arbosite FNV Bondgenoten

www.arbobondgenoten.nl

Arbosite CNV

www.veiligengezondwerken.nl

Selecteer in de tabel een Oplossing om te bekijken, of maak een selectie voor een printervriendelijke versie of om als PDF op te slaan.

randomness