Respirabel kwarts

Risico

Klei bestaat voor 5 tot 50% uit kwarts. Zand is voor meer dan 90% kwarts. Bij het verwerken van deze grondstoffen en bij mechanische bewerkingen aan de producten ontstaat kwartsstof. Blootstelling aan respirabel kwartsstof kan leiden tot longbeschadigingen. Daarom is in de keramische industrie het inademen van kwartsstof een groot gezondheidsrisico. Er komt vooral veel kwartshoudend stof vrij bij op- en overslagpunten, opwervelen van ingedroogd stof in een vervuilde werkomgeving, schoonmaakwerkzaamheden, het opheffen van storingen, het toepassen van zand en bewerkingen met sneldraaiend mechanisch gereedschap zonder afzuiging.

Oplossingen

Doordat kwartsstof in Nederland op de lijst van kankerverwekkende stoffen staat, geldt een verplichting om de blootstelling aan kwartsstof zoveel mogelijk te verminderen. Er is een Europees akkoord over de bescherming van werknemers tegen kwarts (SDA: Social Dialogue Agreement Silica) In dat kader is ook een Gids voor Goede Praktijken ontwikkeld. De beheersmaatregelen die hierin staan gaan bedrijven zoveel mogelijk implementeren.

De oplossingen in de tabel zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Dit betekent dat het toepassen van oplossingen in een vastgestelde volgorde plaatsvindt. De meest gewenste oplossing is het wegnemen van de bron, de laatste optie het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. In elke kolom staan de meest effectieve oplossingen bovenaan en de minst effectieve oplossingen onderaan. De oplossingen die in de tabel staan genoemd worden verder uitgewerkt in de paragrafen 1 tot en met 5.
 

1. Bron wegnemen 2. Beperken van overdracht 3. Afschermen van de mens en
organisatorische oplossingen
 
4.Persoonlijke beschermings-middelen 5.Algemeen beheer
Alternatieve werkmethoden Bronafzuiging bij machines en apparaten Werknemers isoleren van de bron - bedieningsruimte Ademhaling-bescherming Voorlichting en instructie Respirabel kwarts
Stofvorming voorkomen Isoleren van de bron Werknemers isoleren van de bron – cabine voertuig   Preventief Medisch Onderzoek (PMO) Respirabel kwarts
Inspectie en onderhoud Afschermen van de bron Verwijderen van stof  -schoonmaken   Meetprotocol Respirabel kwarts
Overige goede praktijken Ruimteventilatie Roulatie van stoffige werkzaamheden   Goede hygiëne
    Plannen van stoffige werkzaamheden    

 

Risicobeoordeling

Blootstelling aan respirabel kwartsstof (kristallijn silica) kan leiden tot longbeschadigingen zoals silicose. Een werknemer die door jarenlange blootstelling aan respirabel kwartsstof lijdt aan silicose en die nog steeds dagelijks wordt blootgesteld heeft een verhoogde kans op het krijgen van longkanker. In Nederland is daarom een grenswaarde opgesteld aan respirabel kristallijn silica van 75 μg/m3 in de lucht. Een beoordeling van de blootstelling vindt plaats door bijvoorbeeld het meten van de concentratie respirabel kwartsstof in de lucht op de werkplek. Wanneer de blootstelling boven de grenswaarde ligt moeten maatregelen worden genomen. Veel bedrijven uit de branche hebben via metingen onderzoek gedaan naar de blootstelling aan kwartsstof in verschillende functies.

Normen, wetten en richtlijnen

  • Arbeidsomstandighedenbesluit, hoofdstuk 4 Gevaarlijke stoffen.
  • SZW-lijst van kankerverwekkende stoffen en processen.
  • Europees Akkoord: Social Dialogue Agreement Silica

Achtergrondinformatie

 

Titel Website
Arbeidsrisico’s in de keramiek, Arbeidsinspectie 2008 www.arbeidsinspectie.nl

VKO Werkboek kwartsbeheersing, TCKI 2007

www.nepsi.eu
Gids voor goede praktijken voor de bescherming van de gezondheid van werknemers door de goede behandeling en gebruik van kristallijn silica en producten die het bevatten. www.nepsi.eu
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Veilig werken – Stoffen – Kankerverwekkende stoffen: informatie voor werkgevers en werknemers
www.szw.nl
Arboinformatiebladen (niet gratis)
  • AI-6: Werken met kankerverwekkende stoffen en processen
  • AI-31: Gezondheidsrisico’s van gevaarlijke stoffen
www.sdu.nl
Samen beter aan de slag: de nieuwe Arbowet www.arbonieuwestijl.nl
Arbosite FNV Bondgenoten (stofwijzer kwartsstof) www.arbobondgenoten.nl
Arbosite CNV www.veiligengezondwerken.nl
NEN(-EN-ISO) normen waaronder:
  • NEN-EN 143: Ademhalingsbeschermingsmiddelen.
  • NEN-EN 481: 1994 Werkplekatmosfeer - Definitie van de deeltjesgrootteverdeling voor het meten van de in de lucht zwevende deeltjes.
  • NEN-EN 1232: 1997 Werkplekatmosfeer - Pompen voor persoonlijke monsternemingsapparatuur voor chemische stoffen - Eisen en beproevingsmethoden.
  • NEN-EN 689: Werkplekatmosfeer. Leidraad voor de beoordeling van de blootstelling bij inademing van chemische stoffen voor de vergelijking met de grenswaarden en de meetstrategie.
www.nen.nl

Selecteer in de tabel een Oplossing om te bekijken, of maak een selectie voor een printervriendelijke versie of om als PDF op te slaan.

randomness